Şarkı Yazmak - Bölüm 2: Şarkının Yapısı ve Dinamikler

Önceki yazımızda küçük bir giriş konuşması yapmış ardından şarkı sözlerinin nasıl yaratıldığı hakkında fikirlerimi paylaşmıştım. Küçük küçük devam edebileceğimizi düşünüyorum. Muhabbet ediyormuş gibi araya küçük teori sıkıştırarak yorucu olmayan yazılar hazırlamak amacımdır.

Bugünkü konumuz şarkının yapısı yani nasıl kurulduğu. Tabi ki dilediğiniz gibi kurabilirsiniz ama şimdi bahsedeceğim biçimler çokça kullanılan biçimler. Ve terimlerin öğrenilmesi gerektiğini düşünüyorum. Güzel yanı illa kullanmasanız bile bu şablonları ve terimleri öğrenerek kendi şarkınızın biçimlerini keşfedebilir veya şarkınızı kurarken karşılaşacağınız sorunları çözebilirsiniz.

Evet yukarıda paylaştığım tablodaki harfleri kullanacağım anlatırken. Terimlerden bahsetmek gerekirse.

- Intro (Giriş): Anladığınız üzere şarkının giriş kısmı. Müzisyenler genellikle enstrumantel seçmektedirler bu kısmı. Alternatifi ile de karşılaşmış değilim. Burada amaç şarkının duygusunu mümkün olduğunca hissettirmektir.

- Verse (Kıta): Bu kısım şarkının durağan bölümüdür. Durağandan kastım yavaş olması değildir. Genellikle hikayeden bahsedilir. Tüm kıtaların aynı sözlere sahip olduğu seyrek görülür. Genelde kıtalar bölüm bölüm hikayeyi tamamlamak üzere yazılır.

- Chorus (Nakarat): Duyguların patladığı, şarkının en vurucu sözlerinin söylendiği bölüm. Nakaratlar genelde tekrar eder. Burada amaç nakaratı mümkün olduğunca dinleyiciye katmaktır, aklında kalmasını sağlamaktır. Genelde şarkının ana melodisini duyarız nakaratlarda aynı zamanda introdada ana melodi variyasyonları kullanılır çoğu zaman.

- Bridge (Köprü): Geçiş bölümüdür. Kullanım amacı şarkıya zenginlik katmak veya zor geçişleri kolaylaştırmaktır. Zor geçişlerden kastım ise bazı durumlarda şarkının gidişatı geçişi imkansız kılar akor yürüyüşünden kaynaklanır genelde.

- Solo: Aşina olduğunuz terim, genelde şarkıya hakim olan enstrumanın sınırlarının zorlandığı veya dinleyiciyi büyülemek için kullanıldığı kısımdır. Dikkat! fazla abartmayınız veya tadı damakta bırakmayınız. Solonun uzunluğu çok önemlidir ve bunu ayarlamak güç bir iştir.

- Pre-Chorus: Bridge kısmına benzer. Fakat daha kısa bir kısımdır. Pre Chorus genelde şarkının melodisini tekrar eder.

- Break: Şarkının dinlenme kısmı. Bazı şarkılar yüksek tansiyonu yumuşatma gereği hissettirir dinleyende bunun çözümü break kısmıdır. Kısa enstrümantal geçişler ile görülür.

- Interlude: Breakten daha uzun olan enstrümantal kısım.

- Outro: Şarkının çıkış kısmı, finali daha ilginç veya belirgin yapmak için.

Evet efenim. Terimlerimiz bunlar, biraz karıştırarak hafif açıklama yaparak anlattım ne olduklarını. İngilizce karşılıklarını öğrenmeniz tavsiyemdir çünkü türkçe pek kaynak bulamayacağınızdan dolayı pek çok karşılacaksınızdır.

Şarkınızı oluştururken bunların birkaçını veya sadece birini kullanabilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken asıl mesele bunu bunu şablon yapayım da akorlarımı sözlerimi buna yerleştireyim olmamalı. Şarkınızın duygusunu en iyi yansıtacak şarkınızı tamamlayacak biçimi seçmeniz veya yaratmanızdır. Tabi istisna ise şarkı yazımının her aşamasında olduğu gibi ilham alarak veya yapıyı kopyalayarak benzetebilirsiniz. Şimdi size genelde kullanılan sıralama örnekleri vereceğim.

VV Formu ( 2 Kıta Formurkılar genelde uzun bir hikayeyi kısa yoldan anlatır. Genelde her kıta 16 ölçüdür. 2. kıta ilk kıtayla aynı veya benzer melodiye sahiptir. Şuan pek popüler değildir, çünkü nakarata sahip değildir. ( Örnek: Henry Mancini - Moon River )

VVV Formu ( Kıta Formu ): Farklı sözler aynı melodide söylenir. Genelde kilise ve folk müziğinde kullanılır. Bunu Bob Dylan çok fazla kullanır. ( Örnek: Subterranean Homesick Blues )

Aşağı yukarı anladınız ayrıntı vermeden sonraki tiplerde direk şarkı ile örnekleyeceğim.

VVBV Formu ( Kıta-Kıta-Köprü-Kıta ): The Mamas and Papas - Monday, Monday

VVBVBV Formu: The Beatles - Yesterday

VCVC Formu: Shaina Twain - You're Still the One

                         Bu formda bazen şarkı nakarat ile başlar (CVCVC), bu çok seyrektir. Bazen 2 kıta ile başlar VVCVC ( Elton John - Daniel )

VBC Formu: The Beatles - Lucy in the Sky with Diamonds

VBVBC Formu: No Doubt - Don't Speak

Bu konudaki bilginizi ve yeteneğinizi daha çok dinleyerek ve anlamaya çalışarak arttırabilirsiniz. Bu konulara aşina olduğunuzda daha etkili bir biçimde şarkı yazacağınıza eminim.

Şarkı Dinamikleri

Evet şimdide daha fazla teoriye girmeden önce dinamiklerin öneminden bahsetmek istiyorum. Çünkü şarkıyı şarkı yapan dinamikleri iyi kullanmaktır. Peki şarkı dinamiklerinden kasıt ne? Dinamiklerden kasıt şarkının volümünde meydana gelen değişikliklerdir, şarkıyı nasıl çaldığınız nasıl söylediğinizdir. Bu basit görünse bile o kadar önemlidir ki şarkınızı yaparken bunu plan dahilinde tutmanız sizin yararınıza olacaktır. Şarkı taslak kısmındayken yani sözleri, formu, altyapıyı oluşturmuşsanız ve şarkınızın bir klasik olmasını istiyorsanız bir sonraki adım dinamikleri oturtmak olmalı. Dinamikleri düşünmeden bir şarkı yapabilirsiniz ama bu şarkı mükemmel bir şarkı olmaktan oldukça uzak olur. Peki dinamiklerde nasıl ustalaşabilirsiniz?

Öncelikle bunun farkına varmanız gerekmektedir bunun yolu ise bilinçli bir şekilde dinlemektir. Led Zeppelin, Deep Purple gibi veya gerçekten efsane olmuş ve bunu şansları ile elde etmemiş grupların ve kişilerin şarkılarını çalışma amacıyla dinleyin. Bunu özellikle söylüyorum ki konsantre olmadan dinlerseniz sadece keyif alırsınız, çalışma prensibi ile dinlerseniz farkına varır ve öğrenirsiniz.

En azından bir enstrumanda ustalaşmış olmanız iyi olur. Hem şarkılarınızı yazarken bu size destek olur hemde tuşe kavramını çözmüş olursunuz. Her enstrüman çalanın bildiği gibi kişinin tarzını ortaya koyan diğerlerinden ayıran şey nasıl tuşe kullandığınızdır. Tuşe sizin kimliğiniz, kişiliğinizdir, ustalığınızın biçimidir.

Ve son olarak daha fazla araştırın. İçinde bulunduğumuz devirde araştırırsanız her bilgiye ulaşabilirsiniz. Meraklı kalın !

Devamı

Şarkı Yazmak - Bölüm 1: Giriş ve Şarkı Sözü

Şarkı yazmak kuralları çok az olan hatta hiç olmayan tamamen kişiye özgü, kişinin stiliyle alakalı bir eylem. Aynı zamanda diğer müzisyenlerin fikirleride çok önemli bu eylemi gerçekleştirebilmek ve tıkanılan yerleri aşabilmek için. Bu sebeple bende bazı kıyıda köşede kalmış kaynaklardan edindiğim bilgileri ve konu hakkındaki yorumlarımı ve bazı ipuçlarını sizinle paylaşmak istedim. Bu başlık bir yazı dizisi niteliğinde olacak, bölümleri mümkün olduğunca sade tutup kafa karışıklığı yaratmadan size en iyi biçimde yardımcı olmaya çalışacağım.

Öncelikle her açıdan etkili, müzikal ve edebi anlamda bir şarkı yazmak istiyorsak elde etmemiz gereken bazı şeyler var. Öncelikle tahmin edebileceğiniz gibi müzik teori bilgisi, kelime haznesi ve şarkıyı yazacağınız şey hakkında duygu birikimi. Evet en önemlisi hissetmek, şarkı birşey için yazılmalı, şarkıyı adayacak birşey olmalı bir kişi, bir eşya, bir fikir, bir savaş, bir aşk, bir ayrılık.

Evet bunlar tamamsa nereden başlayacağımız sorusu vardır ve " Önce söz yazılır sonra bestelenir ! Hayır önce melodi çıkar sonra söz yazılır ! " muhabbeti, gereksiz tartışması vardır. İkiside doğrudur ve yanlıştır. Yani iki yöntemde kullanışlıdır fakat sadece biri doğru veya önceliklikli yapılması gereken değildir. Başta bahsettiğim gibi şarkı yazmak kişinin stilidir. En rahat ettiğiniz yolu bulup yazınız bu deneyerek olur, şarkı yazmaya başlandığında genelde en başta pek birşey anlamazsınız çok düz bir iş yapıyor gibi olur, ne yaptığım hakkında fikrim yok kafası vardır. Olayı ilk taslağı çıkardığınızda anlarsınız şarkının içine girersiniz bir şekilde. Eğer melodiyi çıkarıp sözleri yazmak sizi bu duruma sizi daha hızlı sokuyor ise öyle yapın veya diğer yöntemi kullanın. Benim tercih ettiğim yöntem istisnalar var tabi ki, önce melodiyi çıkarmak. Kafamda sürekli bir melodi dönüyor çünkü sözleri oturtmam daha rahat ve keyifli oluyor. Fakat işin garip tarafı benim yöntemim bu olmasına rağmen ilk yazımızda şarkı sözleri hakkında konuşacağım, çünkü melodi kısmına girersek akor yürüyüşleri, melodi yazma, enstruman ekleme vs gibi uzun ve bölüm olması gereken yazılar ortaya çıkacak.

Söz yazmaya oturduk, şimdi yapmamızın bize yardımcı olacağı şeyleri maddeler halinde yazacağım.

- Öncelikle bir taslak metni hazırlamalıyız, dönüp dönüp düzeltmek için.

- Sözleri yazarken hecelemeye dikkat edilmeli en azından şiir yazar gibi birebir olmasa bile, melodiye sözleri oturturken bir düzenleme gerekecek size problem olmaması için birbirlerine yakın dizeler oluşturulmalı.

-  Cümleler kurarken sözcüklerin sırası önemlidir. " Seni seviyorum bebeğim. " derken ters çevirirsek ve " Bebeğim seviyorum seni " dersek daha etkili bir anlatım olur şarkı açısından ve genelde ballad veya düşük tempolu şarkılarda son kelime uzatılır bu sebeple son hecenin durumuna dikkat edilmelidir.

- Kullanılan kelimelerin yeterince güçlü olması gerekir. Tabi ki hepsinin değil ama destek kelimelerin yanında her dizede en az bir güçlü kelime olmalı. Bir Bülent Ortaçgil şarkısından örnek verebilirim sanırım adamın bütün kelimeleri güçlü!

" Kar gibi örttüm üstünü, içinde tüm çiçekler
  Birer birer titrediler
  Uykusuzluğundan belli, kafanda birikintiler
  Teker teker döküldüler "

İlk dizede kullandığı bütün kelimeleri özenle seçmiş, ilk betimlemeyi yaparken daha güçsüz bir kelime seçilebilirdi ama o Kar diyerek dizeyi güçlendirmiş, aynı şeyler " Çiçekler, birikintiler " kelimelerindede geçerli. Şöyle bir durumda vardır ki kendi kendine güçlü bir kelime yoktur, şarkının durumuna sözlerin gidişine göre belli olur güçlü kelime bu sebeple ne yaptığınızın farkınızda olmanız çok önemlidir.

- Roman yazmıyorsunuz sözleri fazla uzatmayın dinlerken sıkılacağınız veya uzadıkça anlamını kaybedecek şeyler yazmayın. Çok uzun şarkıları işlemek zordur anlamını kaybetmeden işlemek profesyonellik gerektirir.

- İlham alın ama alıntı yapmayın diğer bir şarkının duygusunu kopyalamayın, kendiniz olun.



Sanırım dostlar söz yazımı hakkında söyleyebileceklerim bunlar. Tamamen sizin elinizde olan bir
durum bu şöyle yapın böyle yapın diyemem, yukarıda " Olun, yapın " dediklerim aklınızda olsun demek. Yazıyı bitirmeden bir kaç genel ipucu vermek istiyorum.

- Bence bir şarkı yazarken kullanacağınız enstruman mümkünse elektro gitar tarzı elektronik bir enstruman olmasın. Çok fazla sonik dalga yayıyorlar ve ses kanalize ediliyor. Bu durumda dikkat dağıtıp şarkının içine girmeyi önlüyor. Tabi ki bir metal şarkıya Riff yazıyorsanız elektrikli gitar kullanmanız gerekir veya tekno müzik yapıyorsanız. Ama ben bir metal şarkının bile akustik versiyonunu bulundururum kenarda.

- Eğer şarkı yazarken bir bölümde takıldıysanız işaretleyin ve devam edin diğer bölümleriyle uğraşın. Geri döndüğünüzde üstünde düşünün eğer işin içinden çıkamıyorsanız kendinize zaman tanıyın ara vermeyi bilin.

- Eğer ilham gelirse ve şarkıyı baştan yazmanız gerektiğine inanırsanız ve hissederseniz baştan başlayın. Bunu hissetmeden baştan başlamayın ilham gelerek başladığınız şarkınızı güzelleştirmek için uğraşın.

- Kendinizi geliştirmek için gitarınız farklı şekilde akord edip ( Drop B, Open E vs. ) gibi veya kapo kullanarak transpoze ederek şarkınızı kullanın veya yazın.

- Şarkınızı muhtemelen hiçbir zaman tamamen beğenmeyeceksiniz ama buna rağmen bir doygunluk hissi olacak bu hissi yakaladığınız zaman şarkınız tamamlanmıştır. Tamamlanmış bir şarkı tatlı eklemelere, makyajlara, süslemelere açıktır bir kenara atmayın.

Bu yazıyı burada sonlandırıyorum. Umarım fikir paylaşımım işinize yaramıştır. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere !                                                                         

Devamı